Miejsca pamięci - Gmina Mirzec

Pomnik Niepodległości

Wzniesiony w centrum Mirca w setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę pomnik z daleka przyciąga uwagę swoim niespotykanym, przestrzennym kształtem. Składa się on z sześciu paneli z blachy stalowej corten, tak zwanej blachy rdzewiejącej, posadowionych na pokrytym ciemnym granitem cokole o wymiarach 3,3 metra na 3,3metra. Na cokole umieszczony został napis – cytat z homilii Jana Pawła II wygłoszonej podczas Mszy Świętej na Placu Zwycięstwa w Warszawie 2 czerwca 1979 roku: „Wszystko co Polskę stanowi… To wszystko: dzieje Ojczyzny, tworzone przez każdego jej syna i każdą jej córkę od tysiąca lat – i w tym pokoleniu i w przyszłych – choćby to był człowiek bezimienny i nieznany”.

Płyty o wysokości 4 metrów tworzą charakterystyczny układ przestrzenny. Stojąc na wprost pomnika widzimy, że wycięte w stalowych panelach kontury układają się w kształt granic Polski. Dodatkowa symbolika to napisy na płytach. Umieszczono ważne dla Polaków daty: 1794 – Insurekcja Kościuszkowska, 1830 – 1831 – Powstanie Listopadowe, 1863 – 1864 – Powstanie Styczniowe, 1914 – 1918 – I Wojna Światowa, 11 listopada 1918 – Niepodległość. Pierwszy panel zdobi płaskorzeźba orła białego w koronie. Na ostatnim, szóstym panelu umieszczony został napis „Mieszkańcy Gminy Mirzec 2018”. Wybór blachy corten również nie jest przypadkowy – nawiązuje do tradycji górniczych na terenie gminy i wydobywanych tu niegdyś rud żelaza.

Krzyż z 1861 roku

Drewniany krzyż z 1861 roku wykonany z nasączonej żywicą sosny obecnie znajduje się wewnątrz kościoła pod wezwaniem św. Leonarda w Mircu. Do 2020 roku, przez 159 lat stał przed głównym wejściem do kościoła od strony zachodniej. W 2000 roku wymieniona została poprzeczna belka, wtedy też krzyż pomalowano brązową farbą. Przed kościołem krzyż został ustawiony w 1861 roku staraniem Jadwigi Prendowskiej, żony naddzierżawcy folwarku w Mircu oraz społeczności Mirca jako pamiątka pięciu poległych osób w patriotycznej demonstracji w Warszawie 27 lutego 1861 roku. W 2020 roku krzyż został poddany renowacji, a następnie przeniesiony do wnętrza kościoła. Na placu ustawiono natomiast jego wierną replikę.

Pomnik Poległych w Mircu

Wykonany z białego piaskowca obelisk ustawiony został dzięki staraniom członków Gminnego Koła ZBoWiD-u i mieszkańców gminy Mirzec w centrum Mirca, w sąsiedztwie remizy Ochotniczej Straży Pożarnej. Wykuty w kamieniu napis głosi „Cześć i chwała Bojownikom poległym na tej ziemi w czasie okupacji 1939 – 1945 – Społeczeństwo Gminy Mirzec”. Nad napisem znajduje się wypukły krzyż z wykutymi mieczami – Order Krzyża Grunwaldu. Pomnik wieńczy prostopadłościan z czerwonego piaskowca z umieszczonym centralnie białym orłem w koronie.

Pomnik Batalionów Chłopskich pod Tychowem

Pomnik znajduje się w lesie Nadleśnictwa Starachowice w pobliżu drogi wojewódzkiej 744. Został wybudowany w 51. rocznicę bitwy pod Tychowem, do której doszło 6 sierpnia 1944 roku. Zwycięską walkę z niemieckimi żołnierzami stoczyli partyzanci Batalionów Chłopskich ze zgrupowania Jana Sońty „Ośki” pod dowództwem kpt. Tadeusza Wojtyniaka „Bacy”.

Pomnik ofiar egzekucji w Gadce

Ustawiony w sąsiedztwie strażnicy Ochotniczej Straży Pożarnej w Gadce i kościoła pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła pomnik upamiętnia ofiary egzekucji przeprowadzonych przez hitlerowskich okupantów w latach 1939 – 1945. Jednym z najciemniejszych dni w historii Gadki był 18 października 1943 roku. Tego dnia okupanci rozstrzelali trójkę dzieci Władysława Jańca „Rinaldo” w wieku 8, 5 i 3 lat oraz jego 45-letnią siostrę. Jego żona zginęła kilka miesięcy wcześniej, w maju tego samego roku. 18 października 1943 roku zginęła też 30-letnia żona Józefa Derlatki oraz dwójka jego dzieci w wieku 11 i 7 lat.

Pomnik Batalionów Chłopskich w Gadce

Pomnik został ustawiony w lesie w Gadce w pobliżu nieistniejącej już leśniczówki. Upamiętnia wydarzenia z 3 września 1944 roku, kiedy w tym miejscu doszło do bitwy z oddziałami niemieckimi. W walce brały udział trzy oddziały Batalionów Chłopskich pod dowództwem dowódcy Obwodu Jana Groszki „Bartosza”. Wykorzystując zaskoczenie nieprzyjaciela brawurowym atakiem partyzanci odnieśli zwycięstwo nie odnosząc większych strat własnych.

Nagrobek partyzantów i bojowników ruchu oporu 1939 – 1943

Nagrobek znajduje się na starym cmentarzu w Mircu, około 10 metrów od bramy wejściowej po lewej stronie. Pomnik wzniesiono w miejscu starszych mogił żołnierskich z czasów I Wojny Światowej. Po renowacji w 2009 roku nagrobek został przykryty płytą z szarego granitu. Na ustawionej na niej pionowo płycie z czarnego granitu wyryto wizerunek żołnierskiego orła oraz napis „Partyzantom i bojownikom ruchu oporu parafii Mirzec, którzy polegli w walce z najeźdźcą hitlerowskim w latach 1939 – 1945 – Mieszkańcy Parafii Mirzec”. Pomnik zwieńczony jest granitowym krzyżem.

Grób żołnierzy 51 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych „Brzeżany”

Nagrobek znajduje się na mirzeckim cmentarzu, około 10 metrów od wejścia z lewej strony. Podczas renowacji w 2009 roku wykonany został z szarego granitu, z czarną granitową pionową płytą, na której umieszczony został wizerunek żołnierskiego orła oraz napis „Tu spoczywają żołnierze 51 p. p. WP polegli w Mircu w dniu 7.IX.1939r. szer. Janowski Mikołaj ur. w 1909 r. szer. Wiktor Andrzej ur. w 1910 r. szer. Zając Bronisław ur. w 1916 r. żołnierz N.N. Cześć ich pamięci”.

Powrót do góry